Os membros dunha familia coa mesma liña sanguínea comparten gran parte do código xenético con información sobre o pasado pero tamén sobre o futuro en función da cadea do ADN. Unha información moi valiosa para axudar na prevención, no diagnóstico temperán e no tratamento posterior de enfermidades que poden vir herdadas.

O ADN de cada persoa determina en gran medida a súa saúde e a dos seus familiares próximos co cal grazas á súa custodia e estudo pódense coñecer moitas reaccións adversas a medicamentos e predicir moitas enfermidades de orixe xenético. Algunhas delas son, por exemplo: o cancro, as enfermidades cardiovasculares, aquelas que afectan ao sistema inmune, as doenzas metabólicas e endocrinas, as neurodexenerativas, etc

Outro uso moi habitual é determinar a relación que pode existir entre dúas persoas, como por exemplo as probas de paternidade. O código xenético, fiable hoxe en día ao 99,99%, é a mellor fórmula para despexar dúbidas en casos coma estes porque garda información a moi longo prazo, podendo incluso determinar parentescos avós-netos e incluso filiacións con devanceiros de hai séculos.

Falamos do legado xenético con Miguel Ángel, xerente de Grupo Garrido.

Como xorde a iniciativa deste servizo que ofrecedes en Funeraria Garrido?

Xorde nunha feira na que vexo un stand no que se ofrecía este servizo e paseando pícame a curiosidade e vexo todas as posibilidades que isto pode chegar a ter. Infórmome, estudio… e digo isto é moi interesante, é algo moi novidoso, estamos aínda empezando pero isto vai ser o futuro.

Dende cando o ofrecedes?

Dende hai catro anos.

“Neste intre traballamos para dúas empresas a nivel nacional”

Tedes clientes de Galicia, de fóra… hai algún límite xeográfico para ofrecelo?

Si, neste momento cubrimos toda a comunidade de Galicia e chegamos  a realizar  toma de mostras de ADN máis alá de Ponferrada. Traballamos para algunhas empresas e para clientes particulares que o demandan nas catro provincias do ámbito galego e chegamos tamén á zona do Bierzo. Neste intre traballamos para dúas empresas a nivel nacional, cunha que se dedica  exclusivamente a facer extraccións de mostras de ADN e cunha empresa de seguros que o temos contratado con eles na póliza, está na descrición de servizos.

Está funcionando nestes catro anos?

Cada día vai en aumento. Antes non se sabía ben que era ADN e a xente preguntábase para que servía isto… atopabas uns restos e podías saber cando podía ter falecido, ou tamén se podía saber se inculpar ou non a unha persoa, ou para saber quen era o pai… pero o ADN é para moito máis, para saber posibles enfermidades presentes, pasadas e futuras.

A información que nos aporta o ADN vai logo moito máis alá do que poidamos pensar…

O estudio do ADN aparte dos estudos científicos forenses, neste momento estase centrando na posibilidade de descubrir diferentes enfermidades que somos susceptibles de padecer. Co estudio do ADN comparamos con outra cadea de ADN que teñamos, abrimos unha fiestra no tempo e podemos chegar a saber ata 650 enfermidades distintas que podemos padecer ao longo da nosa vida. Incluso saber se podemos reaccionar dalgunha maneira drástica fronte a outros medicamentos que nos poden levar a un desenlace fatal.

“Co estudio do ADN comparamos con outra cadea de ADN que teñamos, abrimos unha fiestra no tempo e podemos chegar a saber ata 650 enfermidades distintas que podemos padecer ao longo da nosa vida”

Como se obteñen as mostras e onde se custodian?

Vai depender de varios factores, pero en liñas xerais, se a mostra se toma a unha persoa que está falecida a mostra será muscular, se está viva a mostra farase da mucosa.

As extracción de mostras en persoas vivas non é un proceso agresivo?

Non. Esta tómase nos  laterais internos das meixelas cun frotis bucal, unhas 30 veces de cada lado, e xa está. Non molesta nin é para nada incómodo, trátase de conseguir unha mostra de saliva, faise en menos dun minuto.

E onde se custodian as mostras?

Mándanse a un biobanco. Nós estamos traballando co Hospital Clínic de Barcelona para o caso das persoas falecidas. No caso das persoas vivas mándase a unha empresa que se chama ADN Institut e alí xa nos xestionan eles a extracción segundo os marcadores que a familia nos demanda. Sempre nos centraremos nos marcadores que nos interesen… se a familia ten problemas canceríxenos buscaremos, por exemplo, os marcadores relacionados con esa enfermidade; porque o estudo total da cadea sería moi complicado facelo.

“Nós estamos traballando co Hospital Clínic de Barcelona para o caso das persoas falecidas. No caso das persoas vivas mándase a unha empresa que se chama ADN Institut…”

Que custe teñen a custodia e os estudios de ADN para coñecer a predisposición a algunha enfermidade?

Hoxe por hoxe calquera persoa pódese permitir facer o estudo do ADN. O prezo da extracción, custodia e a xestión do ADN no biobanco durante 10 anos é de 450 euros.

E no caso de querer estudar antecedentes ou facer un estudo máis completo?

Aquí xa estamos ante un estudo personalizado e o prezo non é fixo. O ADN Institut dáche o presuposto dependendo dos compoñentes que se queiran estudar. Cando fixen o meu estudo, por exemplo, quixen analizar varios marcadores tumorais e varias enfermidades en concreto e déronme o prezo dese estudo.

Casos de éxito nos que se poda ver de forma máis directa a utilidade do servizo?

Pois por exemplo o caso dunha familia na que o home se fai un estudo buscando unha enfermidade hereditaria porque tiña antecedentes nunha zona xeográfica onde esa enfermidade tiña un compoñente xenético importante e tiña medo de transmitirllo á súa filla. Descubriu que esa enfermidade non tiña ese compoñente xenético que buscaba pero saíu un cancro de mama e de ovarios. O cancro de mama pode telo un home pero o de ovarios un home é difícil… pero resulta que a súa muller, a sogra e a cuñada tiveron problemas de cancro de ovarios co cal por vía materna e vía paterna había claras posibilidades de que a filla desenvolvese no futuro ese tipo de cancro.  

Curioso que buscando un antecedente atopou información que non buscaba pero moi valiosa.

Trátase de abrir unha fiestra no espazo tempo e mirar as posibilidades que podes ter de desenvolver unha enfermidade a curto, medio ou longo prazo. Ti podes ir hoxe ao cardiólogo e estar perfecto do corazón pero podes ter un xen que sabemos pode alterar ou desenvolver unha enfermidade pero non necesariamente hoxe, iso ímolo saber co estudo do ADN. Ti miras hoxe o corazón e estás perfecto pero iso non quere dicir que teñas un marcador que che vai alterar unha función ou darche un problema a curto ou longo prazo.

“Ti podes ir hoxe ao cardiólogo e estar perfecto do corazón pero podes ter un xen que sabemos pode alterar ou desenvolver unha enfermidade pero non necesariamente hoxe, iso ímolo saber co estudo do ADN”

Convencido, logo, de que isto é o futuro?

Isto é o futuro, pero é tan tan novidoso que nos estamos adiantando moito no tempo. Dentro duns anos vai ser o máis normal que todo o mundo queira facerse un estudo de ADN. En Inglaterra os nenos dende xaneiro do ano 2020 fáiselle un estudo a todos os meniños. Aquí facemos o que se chama a proba de talón pero alí non. Alí fanlle estudo de ADN porque decatáronse que era máis barato adiantarse á enfermidade a ter que sufrir enfermidades longas e moi custosas. Chegará o momento no que sexa o máis normal. Cando vaiamos facer unha analítica tamén nos mirarán o ADN centrándoo nos marcadores que sexan.

“Isto é o futuro, pero é tan tan novidoso que nos estamos adiantando moito no tempo”