O Camiño Francés entra no Concello de Sarria mesmo pasada a última casa do lugar da Furela (Samos). Desde alí ata o Albergue “Paloma e Leña”, ao longo de tres quilómetros e medio, encóntranse toda unha serie de referencias e lugares históricos vencellados ao Camiño de Santiago e modernas actividades xurdidas darredor do feito da peregrinación.
Pertenceu a maior parte desta parroquia, integrada en Sarria en 1840, á xurisdición da Abadía do Samos, agás algunhas casas de Pintín que eran do Marquesado de Sarria e da parroquia de San Martiño de Louseiro.
A chaira de a carón da Furela garda na súa toponimia a lembranza da desaparecida parroquia medieval de San Lourenzo de Pacios.
En 1753 había na freguesía ata un total de oito mesóns repartidos entre os lugares de Pintín e Aguiada, concentración xustificada polo feito de ser “estación ante e post porto” na etapa do Cebreiro e lugar de confluencia co Camiño de Lemos a Asturias. Na actualidade
en Pintín, aldea ben acondicionada, hai un moderno establecemento hostaleiro orientado á atención a peregrinos e no rueiro conserva o pozo que séculos atrás saciaba a sede dos peregrinos.
Pasado o lugar de Pintín, e preto da calzada xacobea, están o Castro de Calvor e a igrexa parroquial de Santo Estevo de Calvor, ás veces denominada de San Bartolomeu de Calvor, pervivenza do mosteiro medieval fundado polo monxe Adilán no ano 785 -coñécese polo Tomo de Samos a carta fundacional-, baixo do “Castro Astórica” e “in Villa Calvaria”, mosteiro que acabou sendo anexionado por Samos. Na igrexa consérvase un valioso capitel de orixe suevo-visigótica, xemelgo do que se garda en San Pedro de Seteventos.
Á altura do moderno Albergue de Peregrinos de Calvor -antiga escola-, de titularidade da Xunta de Galicia, na paraxe coñecida como A Pedra de Calvor, lugar de cruzamento do Camiño Francés de Santiago e o Camiño de Lemos a Asturias, houbo unha grande pedra fita que dividía as xurisdicións de Samos e do Condado de Sarria. Era neste punto onde acudían os abades e monxes samonenses a renderen pleitesía aos reis cando estes pasaban cara Compostela.
No lugar da Aguiada houbo un Hospital de Peregrinos, do que fai memoria a casa que leva ese nome, e no século XVIII alzouse neste unha capela baixo a advocación da Nosa Señora da Asunción -errónemante citada ás veces como da Nosa Señora do Carme- que ten a carón un Peto de Ánimas. A vella Casa da Tulla, onde se axuntaban rendas señoriais de Samos, vai camiño de se converter nun partiñeiro, o mesmo que sucedeu con outras edificacións do lugar. Vai perdendo o seu carácter de poboación lonxitudinal ao longo da antiga calzada, vendo como son substituídas as edificacións por outras que
desvirtúan a beleza do conxunto. No lugar, tan só unha cantina recorda hoxe a tradición hostaleira daqueles mesóns que acolleron peregrinos, maragatos e traxinantes que aquí principiaban ou remataban a longa xornada de pasaren o penoso porto do Cebreiro.
Pasado o lugar da Aguiada, despois do cruce co Camiño da Feira da Esfarrapa, un moderno Albergue privado sinala a estrema Oeste da parroquia.
Entre A Furela e San Mamede do Camiño, nos treitos coincidentes coa estrada de Samos a Sarria por Pintín, a Deputación Provincial de Lugo levou adiante un labor de recuperación da traza, evitando o asfalto, para mellorar a seguridade do camiñante, e iso é merecente de eloxios, como mostra de ben facer.
Emporiso é de necesidade, por unha parte acondicionar o treito anterior ao Albergue Público, por baixo da igrexa, un tanto descoidado, e habería que darlle unha maior protección a toda a contorna do Castro e Igrexa de Calvor, non só polo seu valor histórico, senón polo seu valor paisaxísitico.
Na Aguiada conflúe a variante actual do Camiño que pasa por Samos, e no lugar de Perros, no que houbo oleiros, merecen atención o Pazo dos Balboa, a Capela da Nosa Señora do Camiño e o seu campo. No lugar da Barxa, alonxado da ruta das peregrinacións, estivo o mosteiro de San Salvador de Barxa, seguido por unha tamén desaparecida capela, e no casar da Cal hai aínda unha sinxela capela. O Castro de Allariz completa o listado dos lugares e puntos de interese histórico existentes nesta pequena parroquia, primeiro espazo sarriao co que toman contacto os peregrinos.
Son once os puntos de interese histórico existentes nesta pequena parroquia e aínda hai que engadir que en Perros naceu dona Clara Balboa, nai do Padre Sarmiento, e de Pintín era natural o pai de López Ferreiro, o insigne historiador compostelán.
