Na escavación en Penas do Castelo descubríase unha monumental muralla con seis metros de ancho e ata catro de altura. Os seus foxos monumentais, escavados na rocha, recordaban aos de outros castros do Courel e mesmo a xacementos como o do Castrillón en Larouco. Por outra banda, a súa situación totalmente en ladeira con moi pouca superficie aproveitable no interior e sobre todo, a súa descomunal muralla e un peculiar sistema construtivo en módulos, tiña desconcertados aos especialistas.
A orixinalidade do xacemento vén dada por tratarse dun castro extremadamente temperán, polo que non resulta comparable cos castros máis ‘clásicos’ de épocas posteriores. ‘Isto refléxase na propia toponimia; non é casual que se lle chame castelo e non castro. Para a sociedade tradicional, isto non era un castro como pode ser o da Roda, tamén en Salcedo’ sinalan dende o equipo.
O interese científico do xacemento está na súa ubicación neste período histórico no noroeste peninsular moi descoñecido a nivel de investigación. Penas do Castelo pode contribuír a entender as dinámicas que provocan a sedentarización das comunidades e as tensións territoriais que isto provoca.
Novos interrogantes
A chegada dos resultados é unha agardada resposta que á súa vez provoca novas preguntas.
‘Temos que entender que mentres esta comunidade está a dotarse dunha muralla de pedra de seis metros de ancho, noutros lugares de Galicia aínda están construíndo con paus, palla e barro,’ destaca Benito Vilas.
Dende o punto de vista da organización social, este feito pode ser indicio dunha comunidade moi organizada, seguramente con xerarquías e, sobre todo, excedente en tempo e man de obra que permita unha obra civil desta magnitude.
Por outra banda, está o coñecemento técnico que implica esta construción. ‘Chama a atención que nesta época, na que se constrúen os primeiros muros en pedra, fagan unha muralla de seis metros de ancho e cunha técnica tan depurada. De onde vén ese coñecemento?’ pregúntase Vilas.
O xacemento afronta tamén un novo momento como sitio visitable dentro da rede de recursos turísticos do Concello da Pobra do Brollón. ‘A aposta do Concello da Pobra do Brollón pola arqueoloxía en comunidade como estratexia de creación de recursos turísticos dá os seus froitos e estes resultados, sen dúbida, aumentarán o interese en visitar este xacemento,’ sinala Xosé Lois Maceda, alcalde do Concello da Pobra do Brollón.
